تاریخ انتشار: ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۰

کأس‌العدل اولین و ساده‌ترین اثر از 100 اثر خارق‌العاده‌ای است که برادران بنوموسی، از برجسته‌ترین‌ دانشمندان‌ و مهندسان‌ ایرانی‌ قرن‌ سوم‌ هجری، در کتاب‌شان با عنوان «كتابُ الحيل» معرفی می‌کنند. شیوه‌ی کار این اثر بسیار شبیه به سیفون‌های امروزی است.

ساختار این اثر شبیه به جام است و در آن دو لوله استوانه‌ایی هم‌مرکز تعبیه شده. لوله‌ی درونی به کف ظرف، که سوراخ است، متصل می‌شود و به محیط بیرون از جام راه دارد. یک سر لوله‌ی بیرونی بسته است و به شکل وارونه بر لوله‌ی درونی گذاشته می‌شود، به گونه‌ای که سر بسته‌ی آن رو به دهانه‌ی جام است و با کمی فاصله از دهانه لوله‌ی درونی می‌ایستد. دهانه‌ی لوله‌ی بیرونی به کف جام چسبیده نیست و کمی با کف جام فاصله دارد.

اگر مايعي را در اين جام بریزیم، تا وقتی سطح مایع از دهانه‌ی لوله‌ی درونی عبور نکرده باشد، مايع در جام مي‌ماند. اما اگر سطح مایع درون جام از دهانه‌ی لوله درونی بالاتر رود مايع از لوله درونی تخلیه می‌شود. دهانه‌ی لوله‌ی درونی همان دهانه خروجی است و بالاتر از کف جام می‌ایستد. ساختارهایی شبیه به کاس‌العدل را در دانش مهندسی امروزین سیفون می‌نامند.