آبخيز پشت بامی
جمعآوری آب باران برای مصارف خانگی
بهرهبرداری آب باران پشت بامی تکنیکی است که آب باران را از روی سقف بامها جمعآوری و آن را در مخازنی ذخیره میکند. آب باران ذخیرهشده در مخازن را میتوان مجدداً بهطور مصنوعی با تکنیکهایی، وارد تانکری جهت استفاده خانگی نمود. هدف اساسی بهرهبرداری آب باران سقفی تهیهی آب قابلدسترس برای استفاده در آینده است. جمعآوری و ذخیرهی آب باران برای استفاده بهخصوص در مناطق خشک، تپهای، شهری و نواحی ساحلی اهمیت زیادی دارد.
حوضههای آبخیز پشت بامی در گرگان
منطقهی موردبررسی در ۶۰ کیلومتری شمال گرگان در روستاهای نوار مرزی اینچهبرون است. سیستم استحصال آب باران بهکارگرفتهشده در منطقه شمال گرگان در استان گلستان روشی سنتی است که توسط ترکمنهای استان در مناطق خشک نوار مرزی ایران و ترکمنستان به شیوهای کاملاً سنتی مورداستفاده قرارگرفته و میگیرد. در این روش سطح پشتبام منازل مسکونی بهعنوان سطح آبخیز در نظر گرفته شده و کلیه نزولات ریخته شده بر روی این سطح بهطرف یک مخزن در زیرزمین هدایت میشود. از این آب برای مصارف آشامیدنی و دامهای خود استفاده میکنند.
موقعیت منطقهی مورد بررسی نسبت به استان و کشور
مصالح بهکاررفته
نوع مصالح آبخیز پشت بامی این مناطق بهصورت کاهگلی، حلبی و یا ایرانیت است که هرکدام به نوعی بر روی کیفیت آب استحصالی اثر میگذارد. مخازن ذخیرهی آب که بخش قابلتوجهی از آن در زیر زمین قرار دارد از بتن ساختهشده است. عدم استفاده از فیلتر ورودی آب به مخزن باعث کاهش کیفیت آب مخازن در این شیوه جمعآوری میشود. بنابراین بهکارگرفتن یک فیلتر قبل از مخزن به افزایش کیفیت آب آن منجر میشود.
صورت مخازن روی زمینی یا مخازن زیرزمینی
برای جمعآوری آب باران و ذخیرهی آن میتوان از مخازنی روی زمین مطابق آنچه که در تصویر مشخصشده است، استفاده نمود. درصورتیکه تهیه مخزن روی زمینی مقدور نباشد، میتوان در نزدیکی محل جمعآوری آب، مخزن زیرزمینی مانند یک آبانبار با مصالح آجر یا سنگ و سیمان ساخت.
نمایش استفاده از یک مخزن ذخیرهی روی زمینی
عمده سطوح پشت بامی مشاهدهشده در روستاهای نوار مرزی بهصورت کاهگل یا بتن یا بهصورت حلبی است که آب آن توسط لولههای پیویسی یا حلبی وارد مخزن زیرزمینی میشود. آنچه به نظر رسید عدم کاربرد فیلتر، قبل ورود آب به مخزن است که بر روی کیفیت آب استحصالی اثر منفی دارد.
نمودار شماتیک سیستم برداشت آب باران از سطح سقف
چرا به جمعآوری آب باران نیاز داریم؟
بهرهبرداری آب باران یکی از فنون منابع آبهای سطحی بهمنظور افزایش کیفیت و کمیت منابع آبی موجود، یا برای توسعه منابع آب در مناطقی است که منابع آبی غیرقابلدسترس یا پرهزینه میباشند. سیستمهای جمعآوری نزولات جوی بهعنوان روشهای مصنوعی جمعآوری و ذخیرهی آب باران تعریف میشوند که میتوانند برای تأمین آب موردنیاز برای مصرف دامهای اهلی، یا کاربری کشاورزی در مقیاس کوچک، یا مصارف خانگی مورد استفاده قرار گیرند.
منبع
تمام تصویرها از منبع بالا برداشته شدهاند.