دربند
مهار سیلاب‌ها و ایجاد نخلستان
دربند سازه‌ای است که در دره‌های مناطق کوهستانی سیستان و بلوچستان به‌منظور مهار و استفاده از سیلاب برای انباشت خاک و ایجاد نخلستان احداث می‌شود. روش‌های بهره‌برداری از سیلاب در ایران دارای قدمتی بسیار طولانی و به‌اندازه تاریخ آبیاری است. سیستان و بلوجستان یکی از مناطق خشک و کم‌آب جنوب شرق ایران است که دانش‌های بومی چندهزار ساله‌ای در مهار و کنترل سیلاب‌ها و رواناب‌ها به منظور بهره‌برداری در کشاورزی دارد. احداث کشتزارهای سیلابی مانند خوشاب و دربند که امروزه نیز نسبتاً فعال هستند قابلیت و نقش این دانش‌های بومی را در پایداری و توسعه اقتصادی و اجتماعی منطقه نشان می‌دهد.
دربند که در جنوب استان سیستان و بلوچستان و به‌طور ویژه در بخش‌هایی از شهرستان‌های نیک‌شهر و سرباز کاربرد دارد، سازه‌ای است که در دهانه‌ی دره‌های نسبتاً عمیق و کم‌عرض کوهستانی برخی از مناطق بلوچستان با هدف کنترل سیل و رسوب برای کشت نخل احداث می‌شود. در این سازه تمام یا بخشی از سیلاب مهار و رسوبات آن‌ها در بالادست دیواره‌ی سنگی جمع‌آوری می‌شود سپس روی رسوبات تجمیع‌یافته اقدام به نخل‌کاری کرده و توسط سیلاب‌ها آبیاری می‌کنند.
در سازه‌ی دربند تمام یا بخشی از سیلاب از طریق دروازه‌ی ورودی وارد زمین زراعی محصور شده با دیواره سنگی به ارتفاع دو تا پنج متر می‌شود و رسوبات آن‌ها در بالادست دیواره‌ی سنگی جمع‌آوری می‌شود. سپس روی رسوبات تجمیع‌یافته اقدام به نخل‌کاری کرده و توسط سیلاب‌ها آبیاری می‌کنند. در سامانه دربند نیز مانند خوشاب، آب اضافی از طریق سرریز تخلیه می‌شود. هدف از این کار جلوگیری از تخریب سازه و استفاده از آن در سازه‌های دیگر است. مسـاحت يك دربند ممكن اسـت بین ربع تا یک هکتار، بسته به شرایط احداث آن تغییر کند.
ویژگی‌های اقتصادی و اجتماعی سامانه دربند
به‌طور معمول سامانه‌های واقع در طول یک دره یا آبراهه به یک خانواده تعلق دارد و غالباً به‌صورت وراثتی به مالکان بعدی منتقل می‌شود و مالکیت بر آن‌ها فردی و یا مشاع بوده است. اولویت و تقدم در گرفتن سیلاب عرفاً به سامانه‌های بالادست تعلق می‌گیرد. دربند نقش مهمی در کنترل سیلاب، نگه‌داشت رسوبات، تأمین بخشی از معاش روستاییان و عشایر و ماندگاری ساکنان در مناطق کوهستانی بلوچستان دارد.