ایران همیشه کشوری خشک و نیمه‌خشک و درگیر کمبود آب بوده است. ولی بحران آبی هیچوقت به اندازه‌ی امروز جدی نبوده است. در گذشته نیز فناوری‌های زیادی برای استحصال و توزیع آب داشتیم که در هر اقلیم و هر فرهنگ با هم فرق می‌کردند. فناورهایی مثل قنات،‌ برکه، یخچال، گاوچاه، ولیر و خوشاب برخی از این نمونه‌ها هستند.

این فناوری‌ها ولی تفاوتی با فناوری‌‌های امروز داشتند. استحصال و تقسیم آب، بر اساس ساختار سنتی و به‌صورت خودجوش و با توجه به کمبود منابع، نیازها و شرایط سخت محیطی، با همکاری و مشارکت مردم محلی صورت ‌می‌گرفت. آن‌چه که موفقیت این‌گونه مشارکت‌ها را تضمین می‌کرد، سازگاری با اقلیم و روحیات مردم بومی و حفظ منافع اقتصادی-‌اجتماعی و زیست ‌محیطی روستاییان بود.

در گذشته ارتباط بین انسان، دام و طبیعت، فرهنگ و زبان را به وجود می‌آورد و بستر رشد آن را فراهم می‌کرد. در کنار هر فناوری بومی یک ساختار گسترده‌ای از سلسله مراتب کاری، تقسیم کار و نظارت قوی شکل می‌گرفت و این اصول نسل به نسل و سینه به سینه به نسل‌های بعدی منتقل می‌شد و آرام آرام بهبود می‌یافت. آنچه مهم است، بحران‌های امروزی نشان می‌دهد که مسیر طی شده‌ی پیشرفت و توسعه بهترین مسیر نبوده و می‌توانست به گونه‌ای دیگر باشد!

آینده‌های ممکن را در نظر بگیرید. نقش کارگر کارخانه‌ی پتروشیمی گچساران در آن چیست؟ نقش استاد دانشگاه تهران؟ نقش یک دامدار بختیاری یا یک کشاورز ساکن اورامانات؟ فناوری‌های روز دنیا چه کمکی به بهبود زندگی این افراد می‌کند؟ آیا لزومی دارد این فناوری‌ها با فرهنگ و سبک زندگی یا تنوع زیستی منطقه‌ زندگی آنها سازگار باشد؟ آیا مثلا کشاورزان روستای کتوکان از مشکلات خویش آگاه نیستند یا راه حلی برای آن ندارند؟

در حال حاضر دانش بومی و ساختارهای وابسته به آن، استثمار و تضعیف شده و بسیاری از بین رفته است. بسیاری از مردم بومی شهرنشین شده‌اند و زبان خود را فراموش کرده‌اند. از طرف دیگر فناوری‌های روز دنیا هم هم حلال مشکلات نبوده است و هر روز با بحرانی جدید روبرو هستیم. در چنین شرایطی به نظر شما راه حل چیست؟

• تصاویر از خبرگزاری های ایران برداشته شده است.