عروسی بهار نارنج
روایت زیستی
نارنج درختی است از تیرهی مرکبات که در بیشتر نقاط دنیا کاشته میشود. درخت نارنج در ایران عمدتاً در مناطق شمالی و جنوبی (استان فارس) کاشته میشود. تنهی این درخت خاکستریرنگ است و پوست تقریباً صافی دارد که در بعضی از انواع آن ساقهها دارای تیغ است. برگهای نارنـج، سبز تیزه، چرمی و تخم مرغی شکل هستند که در انتها نوک تیز شدهاند. به شکوفهی درخت نارنج بهارنارنج میگویند که به رنگ سفید و پنج پر است. بهارنارنج در فصل بهار میروید و در پاییز و زمستان جای خود را به میوهی نارنج میدهد. از این گل در پخت مربا استفاده میشود ولی کاربرد اصلی آن به همان صورت گل خشک و به خصوص عرق در طب گیاهی و داروسازی است. از اسانس آن در صنعت عطرسازی نیز استفاده میشود.
منابع
نارنج درختی از تیره مرکبات در مناطق شمالی و جنوبی ایران با مصارف درمانی فراوان – گلونی
روایت فرهنگی
درخت نارنج در زندگی مردم شیراز نقش بسزایی داشته و دارد و مردم از آن استفادههای زیادی میبرند. از میوهی خوشطعم آن تا پوست میوه که به صورت مربا مصرف میشود تا عرق بهار نارنج که حاصل عرقگیری از شکوفههای درخت نارنج است. همهی این کاربردها باعث دلبستگی مردم شیراز به این درخت شده و این دلبستگی سبب شکل گرفتن رفتارها و آداب مختلفی شده است. برای مثال هنگام چیدن میوهی درخت نارنج تعدادی از آنها را نمیچینند؛ با این اعتقاد که اگر این کار را انجام دهند، درخت قهر میکند و سال آینده به بار نمینشیند. مراسم دیگری که در شیراز برگزار میشود عروسی درخت نارنج است و آن مربوط به زمانی استکه درخت میوه نمیدهد.
روند اجرای این مراسم به این صورت استکه صاحبخانه درحضور مهمانان تبر یا ارّهای بهدست میگیرد و با عصبانیت به سمت درخت میرود. او با صدایی بلند فریاد میزند که قصد بریدن این بیغیرت (درخت) را دارد، مدام شکایت خود را از این که درخت دیگر ثمرهی خوبی ندارد ابراز میکند و حتی با ارّه یا تبری که در دست دارد چند ضربه یا خراش کوچک به درخت وارد میکند. در این میان، یک نفر از حاضران سعی میکند جلوی صاحبخانه را بگیرد و مانع قطع درخت شود که در اصطلاح به این شخص ضامن درخت میگویند. ضامن درخت با پادرمیانی و وساطت، به صاحبخانه قول میدهد که سال آینده حتماً درخت نارنج پربار خواهد شد و با این کار، مانع قطع درخت میشود. در این مراسم جشن مفصلی برای درخت برپا میکنند. تور سفید بزرگی روی درخت میکشند و بر سر آن، شکرپنیر می پاشند. زنان کِل میکشند، واسّونک (مجموعه شعرهای شاد محلی شیـراز) میخوانند، در کنار درخت رقص و پایکوبی میکنند، آش میپزند و بین مهمانها پخش میکنند. حتی پای درخت، جگر گوسفند کباب میکنند تا دود آن باعث قوت درخت شود.
شما نیز میتوانید در این فعالیت مشارکت داشته باشید و روایتهای فرهنگی محلیتان را به صورت عکس، فایل صوتی، متنی یا فیلم ارسال کنید تا در کنار دیگر موارد قرار بگیرد.