شیروان درهسی
روایت زیستی
شیروان درهسی در شهرستان مشکینشهر، بخش مشکین شرقی و دهستانهای قرهسو و لاهرود در استان اردبیل قرار دارد. راه اصلی دسترسی به آن از طریق جادهی اردبیل- مشکینشهر است. این دره از نظر زمینساختی در منطقهی ساختاری بزمان-ارومیه قرار دارد و بخشی از دامنههای کوه سبلان با درههای عمیق است که در طول قرنها به لحاظ زیستمحیطی حائز اهمیت بوده است.
در شیروان درهسی، گسل لرزهزا و فعالی وجود نداشته و غالب این گسلها در خارج از منطقه قرار دارد. سیستمهای درز و شکاف موجود در واحدهای زمینشناسی منطقه به دلیل ماهیت آتشفشانی سنگهای منطقه عموماً دارای نظم و سیستم خاصی نیست.
ویژگی دیگر شیروان دره تنوع زیستی آن است بهطوریکه یکی از یازده زیستگاه حیات وحش کشور است. زندگی دائمی وحوش متعددی مانند کَل، بز، قوچ، میش ارمنی، خرگوش، کبک دری، فاخته، خوک، روباه، گرگ، خرس قهوهای، کبک، قمری و تعدادی پرندگان مهاجر موجب شده این منطقه یکی از زیستگاههای ممتاز محسوب شود.
منابع
روایت فرهنگی
شیروان دره به خاطر آثار متمایز سنگی، صخرههای مرتفع و عریض و طبیعت منحصر به فرد خود در طول سدهها به محل شکلگیری افسانهها تبدیل شده است. برخی ساکنان افسانههایی دربارهی تندیسهای سنگی این منطقه نقل میکنند که آنها در واقع انسانهای اولیهای هستند که به فکر فرو رفتهاند. این صخرهها شکلهای گوناگونی دارند و هر گردشگری را به شگفتی وامیدارند. از جمله عجیبترین اشکالی که ممکن است با آنها برخورد کنید تخت دیو، لانه زنبوری و دودکشِ جن اند. این اشکال سحرآمیز صخرهها، در طی زمان و بر اثر فرسایش به وجود آمدهاند.
یکی از روستانشینانِ منطقهی شابیل از سنگی نام میبرد که نادرشاه قبل از تاجگذاری در دشت مغان، هنگام عبور از منطقه از آن برای بررسی وضعیت عبورشان، روی صخرهای ایستاد و به مناطق مقابل نگرسته و وضعیت عبور خود را بررسی کرده است. سنگی که به گفتهی فتح علی خدایی امروز به«ندیرباخان» یا «نادر باخان» معروف است. یکی از روایتها درباره شیروان دره اینچنین است که در این مکان شیخ حیدر صفوی، با شیروانشاه جنگید و کشته شد. از این رو این منطقه به درهی شیروان شهرت یافته است. شاید شنیدنیترین داستان را از زبان محلیهای منطقه بشنوید. طبق داستانهای مردم محلی در زمانهای قدیم دختری به نام شیروان در عشق ناکام میماند و به همین دلیل خودش را از بالای دره به پایین پرتاب میکند. پس از این اتفاق این مکان به شیرواندره شهرت یافته است.
در میان صخرههای غرب درهی شیروان، دریاچهی زیبایی قرار دارد که رنگ خاص سبز آن شما را مجذوب خود خواهد کرد. این دریاچه را آت گولی، یعنی «استخر اسب» مینامیدهاند و در گذشته از این دریاچه برای شستن اسبها و احشام استفاده میکردهاند. همچنین مردم منطقه اعتقاد دارند که آت گولی عمق بیانتها دارد؛ به همین دلیل آن را دیب سیز یعنی “دریاچهای که عمق ندارد” هم مینامند. برخی میگویند پس از مرگ سردار ایرانی، بابک خرمدین، اسبش سرکش شده و فرار میکند. او به این دریاچه آمده و آنجا خودش را مخفی میکند. شاهسونهای منطقه نیز باور دارند بعضی وقتها این اسب باشکوه و عظیم از آبگیر خارج میشود. در این اوقات، او زیر نور ماه شیهه میکشد و سوار خود را صدا میکند.
منابع
“شیروان دره” و افسانه های برگرفته از زیبایی طبیعت/ داستان انسانهایی که سنگ شدند – خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency
شیروان دره سی اردبیل | تندیسهای سنگی دیدنی | مجله پینورست :مجله پینورست (pinorest.com)
https://blog.rahbal.com/shirvan-canyon
شیروان دره سی – سایت گردشگری ایران (tripyar.com)
شما نیز میتوانید در این فعالیت مشارکت داشته باشید و روایتهای فرهنگی محلیتان را به صورت عکس، فایل صوتی، متنی یا فیلم ارسال کنید تا در کنار دیگر موارد قرار بگیرد.