موک
روایت زیستی
نخل خرما درختی از تیرهی نخلهاست که به دلیل داشتن میوههای خوراکیِ شیرین کاشته میشود. طول عمر این درخت تقریباً ۱۵۰ سال است و یکی از گیاهان بومی کشورمان است. نخل از درختانی است که در برابر بیآبی مقاومت بسیاری دارد و باران زمستانی برای بقای این درخت و ثمردهی آن کافی است؛ بنابراین ساکنان سرزمینهای گرمسیری ایران از روزگاران دور، به کاشت نخل و ایجاد نخلستان پرداختهاند.
کاشت این درخت از نظر اقتصادی مهم است چون نخلها غذا، سرپناه، پوشاک، الوار، سوخت، مصالح ساختمانی، الیاف، نشاسته، روغن، موم و نوشیدنی را برای جمعیت محلی مناطق گرمسیری و نیمهگرمسیری فراهم میکنند. میوهی درخت نخل، خرما است که بسیار مقوّی و پرانرژی و بادوام است. ممکن است بیش از ۱۰۰۰ خرما روی یک خوشه با وزن ۸ کیلوگرم یا بیشتر رشد کند. درخت نخل به روش گردهافشانی بارور می شود.
یکی از انواع خرما، خرمــای مضافتــی است. خرمای مضافتی دارای بافتی نرم، پرشهد و گوشتدار است. رنگ میوه آن در مرحلهی خارک (کال و نارس) قرمزرنگ، پیش از رسیدن به رنگ قهوهای بسیار تیره تا سیاه و در مرحلهی خرما سیاه است. شکل میوهی این خرما بیضوی و کلاهک آن زردرنگ و برآمده است. خرمای مضافتی اغلب در استانهای کرمان، هرمزگان و سیستان و بلوچستان کاشته میشود. ميــوهی مضافتــی را نمیتــوان تــا مرحلــه خرمــا روی درخــت نگــه داشــت زيــرا ميــزان پوســيدگی ميــوه و ريــزش آن افزايــش يافتــه و زيانهــای قابل ملاحظــهای را بـه کشـاورزان وارد میکند. میوهی مضافتی را در ساعات اولیهی صبح برداشت میکنند. خرمای مضافتی دارای مواد معدنی نظيـر آهن، سـديم، پتاسـيم و کلسـيم اسـت.
منابع
گلشن تفتی ابوالفضل، دامنکشان بهاره، شفيعي لادن؛گیاهشناسی و ویژگیهای میوه خرمای مضافتی؛ سازمان جهاد کشاورزی کرمان؛ ۱۳۹۴
روایت فرهنگی
در سیستان و بلوچستان به نخل، «موک» و به نخلستان «موکستان» میگویند. ریشهی این واژه در زبان پهلوی است. درخت خرما در این استان جایگاه ویژهای دارد. در بلوچستان هستهی خرما را هرگز دور نمیاندازند، چون شکاف طولی وسط هسته را الفِ نام «الله» و شکاف کوچک پشت آن را میمِ «محمد» میدانند و معتقدند هستهی خرما را نباید تف کرد بلکه باید آن را با دست از دهان درآورد و در گوشهای گذاشت و اگر کسی هستهی خرما را تف کند، درخت نخل سال بعد بار نمیدهد.
منابع
شما نیز میتوانید در این فعالیت مشارکت داشته باشید و روایتهای فرهنگی محلیتان را به صورت عکس، فایل صوتی، متنی یا فیلم ارسال کنید تا در کنار دیگر موارد قرار بگیرد.