خطر مخلوط کردن مواد شیمیایی خانگی

همه‌ی ما مواد شیمیایی مختلفی در خانه داریم که با آنها نظافت و آشپزی می‌کنیم یا برای زیبایی و مراقبت از پوست و موهایمان به‌کار می‌بریم. اما شاید ندانید که مخلوط کردنِ برخی از این مواد شیمیایی ممکن است خطرناک باشد. ممکن است در اثر این مخلوط شدن واکنشی انجام شود و گرمای زیادی تولید کند که باعث سوختگی شود. موادی که در بعضی از این واکنش‌ها تولید می‌شود خطرناک و سمّی و حتی در مواردی مرگبار است. گاهی هم واکنش چندان خطرناک نیست، اما باز هم اتفاق‌های جالب و خوشایندی نمی‌افتد.

با هم شش نمونه از این واکنش‌ها را مرور می‌کنیم. در بیشترِ این نمونه‌ها نام مایع سفیدکننده تکرار می‌شود. ماده‌ای که ترکیب شیمیایی اصلی‌اش «سدیم هیپوکلریت» نام دارد و از واکنشِ آن با مواد دیگر، انواع و اقسام ترکیبات سمّی و خطرناک تولید می‌شود.

۱. سفیدکننده و آمونیاک

آمونیاک به‌صورت حل‌شده در‌ آب در شوینده‌ها و پاک‌کننده‌های خانگی (مثل شیشه‌شوی) به‌کار می‌رود. با مخلوط شدن سفیدکننده و آمونیاک، بخارهای سمّیِ «کلرآمین» تولید می‌شود. کلرآمین باعث سوزش چشم و دستگاه تنفسی می‌شود و به اندام‌های داخلی آسیب می‌زند. اگر مقدار آمونیاک زیاد باشد، ممکن است «هیدرازین» هم تولید شود که هم سمّی و هم آتشگیر است و حتی ممکن است باعث مرگ شود.

blank

منبع تصویر: flickr.com

۲. سفیدکننده و الکل طبی

در روزهای همه‌گیریِ کرونا با الکل طبی (اتانول یا «ایزوپروپیل الکل») زیاد سر و کار داریم. اگر سفیدکننده با الکل طبی مخلوط شود، موادی مثل «کلروفرم»، «کلرواستون‌ها» و «هیدروکلریک اسید» تولید می‌شود. کلروفرم باعث می‌شود بیهوش شویم و در هوای آلوده به این گاز بمانیم: تنفس بیش از حدِ کلروفرم کُشنده است. هیدروکلریک اسید باعث سوختگی می‌شود. کلرواستون‌ها به اندام‌های داخلی صدمه می‌زنند و ممکن است بعداً سرطان یا بیماری‌های دیگر ایجاد کنند.

blank

منبع تصویر: flickr.com

۳. سفیدکننده و اسید

اسیدها در خانه‌های ما حضور پررنگی دارند. از سرکه و آبلیمو در آشپزخانه تا اسیدهای قوی‌تر مثل «سولفوریک اسید» در محلول‌های لوله باز کن. مخلوط شدن اسیدها و سفیدکننده تولیدِ گاز کلر می‌کند که باعث سرفه و سوزش چشم، بینی و دهان می‌شود، به پوست و غشای مخاطی سیستم تنفسی آسیب می‌رساند، سوختگی ایجاد می‌کند و اگر به مدت طولانی یا مقدار زیاد تنفس شود، کُشنده است. اگر بدانیم که در جنگ جهانی اول از گاز کلر به‌عنوان سلاح شیمیایی استفاده شده است، شاید این مورد را خیلی بیشتر از قبل جدی بگیریم و برای تمیزتر شدن سرویس بهداشتی خانه‌، جانمان را به خطر نیاندازیم.

blank

منبع تصویر: flickr.com

۴. سرکه و هیدروژن پِراکسید

«هیدروژن پراکسید» ماده‌ی اصلی اکسیدان است که برای بی‌رنگ کردن مو به کار می‌رود. از هیدروژن پراکسید برای ضدعفونی کردن زخم‌ها و تمیزکاری در خانه هم استفاده می‌شود. اگر هیدروژن پراکسید را با سرکه مخلوط کنید، «پِراستیک اسید» تولید می‌شود که شاید تمیزکننده‌ی بهتری باشد، اما ماده‌ای خورنده است که سطح‌ها را خراب می‌کند و باعث سوزش چشم و بینی و سوختگی پوست هم می‌شود.

blank

منبع تصویر: flickr.com

۵. هیدروژن پِراکسید و حنا (یا هر رنگ طبیعی)

اگر قبلاً موهایتان را با رنگ‌های طبیعی (مثل حنا) رنگ کرده‌اید، بهتر است مدتی سراغ اکسیدان و رنگ‌های شیمیایی نروید. هیدروژن پراکسیدِ موجود در اکسیدان ترکیبات شیمیایی حنا را اکسید می‌کند و رنگ‌دانه‌های آن خراب می‌شود، گرمای زیادی هم تولید می‌شود. نتیجه‌ی این واکنش سوزش پوست سر، ریزش موها و رنگ‌هایی بد و غیر قابل پیش‌بینی است که بسیار هم ماندگارند.

blank

منبع تصویر: flickr.com

۶. جوش شیرین و سرکه

این واکنش برخلاف موارد قبلی ماده شیمیایی سمّی تولید نمی‌کند. از واکنش جوش شیرین (یا «سدیم بی‌کربنات») با سرکه («استیک اسید» ضعیف)، گازِ کربن دی‌اکسید، «سدیم استات» و مقدار زیادی آب تولید می‌شود. با این واکنش کارهای سرگرم‌کننده‌ی زیادی می‌شود انجام داد (یک نمونه را اینجا ببینید)، اما باید خیلی احتیاط کرد، چون در این واکنش گاز زیادی تولید می‌شود و مخلوط خیلی کف می‌کند، حتی گاهی ممکن است (اگر ظرف دربسته باشد) انفجار رخ دهد. سرکه و جوش شیرین هر یک به‌تنهایی تمیزکننده‌های خیلی خوبی هستند و برای تمیزکاری نیازی به مخلوط کردن آنها ندارید.



بی‌احتیاطی در اجرای آزمایش بادکنک آتش خاموش‌کن! مقدار مواد برای ظرف انتخاب‌شده خیلی زیاد است.

جانِ کلام!

مواد شوینده و پاک‌کننده را مخلوط نکنید! مخلوط کردن روش خوبی برای بالا بردن قدرت تمیزکنندگیِ این مواد نیست! هنگام استفاده از سفیدکننده‌ها بسیار مراقب باشید. همیشه اخطارهای روی برچسب مشخصات مواد را بخوانید و به آنها توجه کنید. گاهی حتی لازم است مواد را دور از هم نگهداری کنید. مواد شیمیایی در خانه ما هستند تا زندگی ما را ساده‌تر کنند، اما باید هنگام استفاده از آنها محتاط و دقیق باشیم.

0 پاسخ

دیدگاه خود را ثبت کنید

تمایل دارید در گفتگو شرکت کنید؟
نظری بدهید!

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل(ایمیل شما محفوظ است) شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

1 × یک =