قلبی سرد برای زندگی

ـ پرسيدم: «مرغ‌ها را زير خاک باغچه کرده بوديد؟» گفت: «بله.» پرسيدم: «برای چه؟» جواب داد: «برای اينکه گوشت بيات و نرم شود.» با عصبانيت گفتم: «حالا فهميدم چرا ايشان از سوء‌هاضمه رنج می‌برد و مرتباً شربت و دارو می‌خورد و علاج نمی‌دهد. از امروز حق دفن‌کردن گوشت زير خاک را نداری.» آشپزباشی ابتدا نمی‌پذيرفت ولی بعد از دنده‌ی لج پايين آمد و من هم قول دادم يک دستگاه فريژيدر برای آشپزخانه بخرم که گوشت را برای بيات شدن در آن‌جا بگذارند… (مقاله رهاورد فرنگ، مهناز نگهی، روزنامه شهروند، شماره ۷۲۶).

این نقل قول از پزشک دربار در سال ۱۳۱۰ هجری شمسی است. چند دهه بعد از این زمان و در حدود دهه‌ی چهلِ قرن پیشین هجری شمسی، با آمدن برق شهری، به‌تدریج وسیله‌ای جدید وارد زندگی مردم شد. وسیله‌ای که با آن سبک زندگی و عادت‌های غذایی تغییر کرد و نگهداری از مواد غذایی ساده‌تر شد. وسیله‌ای که مواد غذایی را خنک نگه می‌داشت. کم‌کم به یاد یخچال‌هایی که قرن‌ها به شکل طبیعی یا با معماری در ایران ساخته و استفاده می‌شد، این وسیله‌ی جدید نیز یخچال نامیده شد و تبدیل شد به مهم‌ترین وسیله‌ی زندگی جدید و «قلبِ سردِ خانه»‌. اولین یخچال‌هایی که به ایران وارد شدند با نفت کار می‌کردند. در سال ۱۳۴۳ ه.ش اولین خط تولید یخچال الکتریکی در ایران راه‌اندازی شد.

مبارزه‌ی سرما و باکتری

نگهداری مواد غذایی از گذشته یکی از مسائل مهم در تغذیه و آشپزی بوده است. روش‌های مختلفی برای نگهداری مواد غذایی در فرهنگ‌های مختلف ابداع شده است. نمک‌سود کردن، پختن مربا، درست کردن ترشی، خشک کردن میوه و سبزی و دودی کردن همگی روش‌هایی بودند برای نگهداری از مواد غذایی برای طولانی مدت. اما نگهداری از گوشت، یا لبنیات همیشه دشوار بوده است. طبقه‌ی خاصی از جامعه که توان خرید یخ از یخچال‌های سنتی را داشتند می‌توانستند برای چند ساعتی از این یخ‌ها استفاده کنند ولی بیشتر مردم اگر به این مواد نیاز داشتند باید به‌صورت روزانه آنها را تهیه می‌کردند. پس از شناخت الکترومغناطیس و‌ آشنایی با خواص الکتریکی و مغناطیسی در طبیعت که از حدود دویست سال پیش شروع شد به‌تدریج وسایلی ساخته شدند که هر کدام بخشی از زندگی بشر را تغییر می‌دادند و ساده می‌کردند: از وسایل ارتباطی مثل تلگراف الکتریکی و تلفن تا تلویزیون و کامپیوتر و موتور الکتریکی و بسیاری وسایل دیگر.