آبان 1401
همهی ما بهطور مستقیم یا غیر مستقیم از سیاستها و تصمیمهای مدیریتی در حوزهی آب و تغییراتاقلیمی که منجر به خشکسالی میشود، متأثر میشویم. در طی سالهاي گذشته به طور مداوم کاهش ذخایر منابع آب زیرزمینی را از اخبار شنیدهایم. به نظر میرسد ما در دهههای اخیر در مدیریت آب زیرزمینی و مقابله با تغییرات اقلیمی، موفق عمل نکردهایم. در هشتمین جشنوارهی علم برای همه با فراخوان نقاشی به سراغ گذشته رفتهایم. اینکه گذشتگان چه نگاهی به آب داشتند و چگونه باورهایشان به آنها کمک میکرد که درحل مسائل آب روحیهی مشارکتی را حفظ کنند و خشکسالیهای طولانی را به آخر برسانند. اما در فراخوان داستاننویسی علمی-تخیلی با توجه دادن به تاریخ جایگزین و تاریخ آینده در کنار راهحلهای فناورانه سعی کردهایم راه را برای نگاه انتقادی به گذشته و حال باز کنیم تا از دل آن ایدههای جدیدی برای آینده بیرون بیاید.
در بخش بومرنگ با فناوریهای بومی تأمین و توزیع آب آشنا میشویم. فناوریهای سازگار با محیطزیست که به خاطر معایبی کنار گذاشته شدهاند و محاسن آنها نادیده گرفته شده است. بومرنگ این فرصت را میدهد که در مورد امکان بازنگری در دانش بومی و سرزمینی و باز کردن راهی به سوی توسعه نظرات مختلف را بشنویم. در پادکست راشگو، به سه نمایش کوتاه در مورد مسائل روز محیطزیستی در ایران گوش میدهیم. اینکه چگونه اشتباهات کوچک میتوانند تا ثریا راه ما را کج کنند.
ادبیات علمی-تخیلی در کنار نقشهای گوناگون خود، میتواند تلنگری به نسل بشر بزند تا خود را برای مواجهه با آیندهای تلخ و احتمالاً دوری از آن آماده کند. برای این منظور، موزهی ملی علوم و فناوری ایران در هشتمین جشنوارهی «علم برای همه»، از عموم علاقهمندان به علم و ادب برای شرکت در بخش داستاننویسی علمی-تخیلی دعوت میکند.
با توجه به انتظار برگزارکنندگان جشنواره، رویکرد این بخش بر پایهی علم و فناوری است اما زیباییهای ادبی و تکنیکهای داستانی نیز جایگاه و ارزش کلیدی خود را خواهد داشت.
موضوعها
1- تاریخ جایگزین (تغییری کوچک در تاریخ گذشته و جلوگیری از پیشامد بحران آب در زندگی امروز)
- زیرشاخهی ادبیِ «تاریخ جایگزین»، یکی از ژانرهای ادبیات گمانهزن است. در این ژانر، توجه به گذشته و پاسخ به «چه میشد اگرها» در کانون توجه نویسندگان قرار دارد. بدیهی است با تغییراتی کوچک در دل تاریخ، گفتمان قدرت در جهان امروز بیدرنگ تغییر میکرد. بهعنوان یک مثال بسیار مشهور، اگر آلمان نازی پیروز جنگ جهانی دوم میشد تاریخ جهان بهطور کاملاً متفاوتی نوشته میشد.
- مسائلی در تاریخ ایران نیز میتواند درگیر چالشهای تاریخ جایگزین باشد. در دل تاریخ کشورمان از مهاجرت آریاییها، حمله اسکندر مقدونی، فساد دستگاه ساسانیان، حمله بیگانگان گرفته تا کودتا علیه دکتر مصدق و هزاران «چه میشد اگرهای» دیگر میتوان یافت که در ردهی تاریخ جایگزین قرار میگیرند.
- در این بخش از نویسنده انتظار میرود داستانی را بنویسد که در آن وقوع ماجرا در گذشته بوده باشد. به عبارت دیگر، زمان و تاریخی که نویسنده انتخاب کرده است در گذشته به وقوع بپیوندد. هدف در این بخش این است که یک تغییر کوچک در زمینهی تصمیمگیری در رابطه با آب (به هر طریقی به آب مرتبط باشد)، باعث تغییری بزرگ (هر نوع تغییری) در شکل امروزی زندگی در اقلیم ایران و مشکلات بحران آب شود.
برای مثال، پیرنگِ:
شخصیت اصلی داستان، دانش آموختهی پلی تکنیک، در سال 1380 تحقیقاتی را ارائه کرده است که نشان میدهد سدسازیهای کنترلنشده میتواند منجر به خشک شدن دریاچه ارومیه در پایان دهه 90 شود. طرح او توسط کمیتهی انتخاب برنامههای راهبردی دانشگاه رد میشود و او تصمیم به خروج از کشور میگیرد. سرانجام هنگامیکه در حال سوار شدن هواپیماست، نظرش عوض میشود و مصمم میشود برای اجرای طرحش مبارزه کند، زیرا دریاچه ارومیه برای آیندگان است.
2- تاریخ آینده (بازگشت از آینده به زمان حال برای حل بحران آب)
- تاریخ آینده یک زمان فرضی در آینده است که گهگاه برای ساختن یک پسزمینهی مشترک برای داستانهای علمی-تخیلی مورد استفاده قرار میگیرد. ما در این بخش قصد داریم از داستاننویسان بخواهیم در یک بستر مشترک، داستان خود را به رشتهی تحریر درآورند.
- به این منظور، زمان وقوع داستان برای تمام نویسندگانی که قصد نگارش اثر در این بخش را دارند میبایست سال 1430 باشد (زمانیکه به گفتهی برخی سازمانهای تحقیقاتی، فلات ایران در وضع خشکسالی جدی قرار گرفته و غیرقابل سکونت شده است). حال در این شرایط قهرمان داستان یا… به طریقی این امکان را بهدست میآورد که به گذشته (یعنی سال 1401) بازگردد و دست به کاری بزند که ساکنان ایران در سال 1430 را از آن وضع نجات دهد. توجه داشته باشید در این رده، داستاننویس حتماً باید داستان را بر اساس مقدمهای تنظیم کند که مورد نظر ماست.
برای مثال پیرنگِ:
شخصیت قهرمان داستان سوار ماشین زمان میشود. به سال 1401 شمسی میآید و با احیای فناوری قناتسازی بومی کشورمان، ما را از خشکسالی قریب الوقوع سالهای آتی نجات میدهد.
3- راهحلهای فناورانه (اختراع دستگاه یا به کارگیری نوعی فناوری برای حل بحران آب)
- در این بخش، داستاننویسان میتوانند آثاری را به رشتهی تحریر درآورند که در آن با تکیه بر تخیل بیکران خود، دستگاه یا ماشینی را اختراع کنند که طبق یک قالب علمی، به نوعی به موضوع بحران آب، کمآبی، جایگزینی آب و… کمک کند.
برای مثال، پیرنگِ:
ابرقهرمان داستان دانشمندی در حوزه کاوش و معدن است. او با استفاده از دستگاهی که اختراع کرده است میتواند آب شیرین را از اقیانوسهای زیرسطح زمین کاوش کند و به این صورت، مسئلهی کم آبی را برای همیشه حل کند.
شرایط ارسال داستانها
- تألیف و ارسال آثار برای همه گروههای سنی ۷ سال به بالا آزاد است.
- داستان ارسالی نباید قبلاً چاپ و یا در سایر مسابقات ارائه شده باشد.
- حجم آثار ارسالی حداکثر ۲۰۰۰ کلمه باشد.
- فرمت قابل قبول برای ارسال آثار بهصورت word است. (قلم B Nazanin، و اندازهی ۱۲)
- مشخصات نویسنده اثر (شامل نام و نام خانوادگی، سن، سطح تحصیلات، شماره تلفن همراه و ثابت) در صفحه اول داستان درج شود.
مهلت ارسال آثار: تا ۱۵ مهرماه ۱۴۰۱
تاریخ اعلام آثار برگزیده: آبان ۱۴۰۱
بعد از ارسال داستان
- ضمن تقدیر و تشکر از همهی شرکتکنندگان، آثار در وبگاه موزه قرار میگیرد.
- آثار برگزیده به صورت الکترونیک چاپ میشود.
نحوه ارسال آثار
ارسال از طریق وبگاه
تماس:
واتساپ: ۰۹۰۳۲۷۴۸۲۵۸
دبیر جشنواره: صونا آقابابایی
دبیر علمی: سیما قاسمی
مسئول فراخوان نقاشی: نعیمه رجب زاده
مسئول فراخوان داستان: لیلا خسروی
تهیهکننده نمایش رادیویی: کاوه فرجاد منش
تهیهکنندگان چند رسانهای دانش بومی: ژیلا ستاری و لیلا خسروی
مشاورین علمی فراخوان نقاشی: علی رفیع و لیلا کفاش زاده
مشاور علمی فراخوان داستان: نوید فرخی
مشاور علمی چند رسانهای دانش بومی: مرتضی سالمی
مشاور نمایش رادیویی: احمد هاشمی
مسئول وبگاه جشنواره: مهسا شکری
مشاور وبگاه جشنواره: مژده اخوان
گرافیست: یاسر رضایی